تهیه شده توسط: گروه محتوایی تفاوتچی نویسنده: امین فتحی
اختلال یا بیماری اوتیسم از جمله بیماری‌هایی است که به تازگی در رسانه‌ها اطلاع‌رسانی شده است. این بیماری نیز مانند دیگر اختلالات روانپزشکی دارای علائم و نشانه‌های خاصی است و راه‌هایی برای درمان آن وجود دارد. در ادامه مطلب، درباره اینکه اوتیسم چیست؟ علائم و نشانه‌های اوتیسم چیست؟ علت ایجاد این اختلال و راه‌های درمان آن بدون دارو، اطلاعاتی را در اختیارتان قرار خواهیم داد.
اوتیسم چیست؟
در صورتی که بخواهیم به زبان ساده اوتیسم را توضیح دهیم، باید بگوییم که اوتیسم یک اختلال رشدی عصبی یا همان اختلال نورولوژیکی است. علائم این اختلال در بیشتر مواقع در دوران کودکی ظاهر می‌شود. این اختلال باعث می‌شود که فرد مبتلا به اوتیسم نتواند به درستی در زمینه روابط اجتماعی یا به عبارتی ارتباط و تعامل با دیگران عمل کند. این افراد حتی قابلیت یادگیری مهارت‌های برقراری ارتباط و تعامل با دیگران را نیز ندارند.
با توجه به برخی آمارها، تعداد پسران مبتلا به اوتیسم بیشتر از دختران است، به گونه‌ای که نسبت آن به نسبت ۴ به ۱ است.
شدت و علائم این اختلال در هر فردی متغیر است. ممکن است شنیده باشید که برخی از افراد مبتلا به اوتیسم استعدادهای درخشان و حتی مستقلی دارند، در حالی‌که برخی دیگر نیاز به کمک در کارهای مبتدی دارند. به همین دلیل، پزشکان و محققان این اختلال را به عنوان یک طیف در نظر گرفته و آن را "طیف اختلالات اوتیسم" می‌نامند. در ادامه، با ما همراه باشید تا اطلاعات لازم درباره درمان اوتیسم بدون دارو را بررسی کنیم.
علت اختلال اوتیسم چیست؟
همانطور که در ابتدای مطلب اشاره کردیم، علت اصلی به وجود آمدن اختلال اوتیسم مشخص نیست. اما به طور کلی، طی تحقیقات انجام شده، مواردی احتمال ایجاد اختلال اوتیسم را افزایش می‌دهند که در ادامه هر یک از آنها را بیان خواهیم کرد و به درمان اوتیسم بدون دارو خواهیم پرداخت.
اولین موردی که تاثیر گذار اعلام شده، ژنتیک است. بر اساس آخرین تحقیقات، کودکی که خواهر و برادر اوتیسم دارد، احتمال اوتیسمیک بودن آن بیشتر است (۲ تا ۱۸ درصد). به عنوان مثال، در بین دو قلوهای همسان اگر یکی از آنها مبتلا به اوتیسم باشد، احتمال اوتیسمیک بودن قل دیگر نیز بین ۳۶ تا ۹۶ درصد است. در صورتی که دو قلوی ناهمسان باشند، این احتمال تنها به ۳۱ درصد کاهش می‌یابد.
افراد دارای سندروم X شکننده یا اسکلروز بیشتر در معرض بیماری اوتیسم هستند. به طور کلی، شرایط کروموزومی و ژنتیکی خاص بیشتر در معرض اوتیسم قرار دارند. کودکان متعلق به والدین مسن یا مادران زیر ۱۸ سال احتمال خطر ابتلا به اوتیسم بیشتری دارند. وزن کم نوزاد در هنگام تولد نیز می‌تواند یکی از علل اختلال اوتیسم باشد.
آخرین مورد که این احتمال را افزایش می‌دهد، مصرف برخی داروها در دوران بارداری است. داروهایی مانند داروهای درمان افسردگی، داروهای والپروئیک و حتی استامینوفن، مصرف آنها در دوران بارداری می‌تواند این احتمال را افزایش دهد. در ادامه، همراه ما باشید تا راه‌های درمان اوتیسم بدون دارو را بررسی کنیم.
به طور کلی، درمان اوتیسم بدون دارو انجام می‌شود و روش‌های مختلفی نیز برای آن وجود دارد که در ادامه هر یک از این روش‌ها را نام برده و شرح خواهیم داد.
1.تحلیل رفتار کاربردی
تحلیل رفتار کاربردی یکی از روش‌های درمانی رایج و گسترده اختلال درمان اوتیسم بدون دارو است. در این روش، افراد متخصص و با تجربه از تکنیک تشویق برای رفتارهای مثبت با استفاده از پاداش استفاده می‌کنند. یعنی هر رفتار مثبت تشویق خواهد شد، که باعث افزایش احتمال تکرار آن می‌شود، و هر رفتار بد به دلیل عدم تشویق، حذف خواهد شد. این روش درمانی می‌تواند برای کودکان مبتلا به اوتیسم در طیف سنی 3 تا 14 سال مؤثر باشد. در ایران، این روش درمانی با نام ABA شناخته می‌شود.
2.رفتار درمانی شناختی
این روش درمانی یکی از موثرترین روش‌های درمان کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم است که به آن CBT نیز مشهور است. در واقع، CBT به معنای گفتار درمانی است. در جلسات درمانی CBT، افراد مبتلا آموزش‌هایی درباره ارتباطات بین احساسات، افکار و رفتارها دریافت می‌کنند. این روش به نوعی به درک و شناخت رفتارهای منفی نیز کمک می‌کند و به افراد مبتلا در مدیریت اضطراب نیز کمک می‌کند.
3.آموزش مهارت‌های اجتماعی
در این روش، همانطور که از نامش مشخص است، به طور کلی نوعی آموزش برای مهارت‌های اجتماعی است. این روش بیشتر برای کودکان مبتلا به اوتیسم انجام می‌شود. در آموزش‌های این روش، کودک نحوه مکالمه، درک از شوخی، و خواندن اشارات عاطفی را یاد می‌گیرد. این روش درمانی اوتیسم بدون دارو که به آن SST نیز اطلاق می‌شود، برای افراد مبتلا به اوتیسم که در تعاملات اجتماعی با مشکل روبرو هستند، چالش‌های بزرگی ایجاد می‌کند.
4.اتحاد درمانی
برخی از افراد مبتلا به اوتیسم به صورت غیر عادی از طریق محرک‌های حسی تحت تاثیر قرار می‌گیرند، به عنوان مثال، با شنیدن صداهای خاص یا دیدن چراغ‌های روشن یا بویی خاص، ناراحت می‌شوند. این روش درمانی که توسط یک درمانگر انجام می‌شود، به فرد مبتلا کمک می‌کند تا برخورد مناسبی در مقابل این اطلاعات حسی داشته باشد. این درمان نیز، مانند دیگر روش‌ها، منجر به درمان اوتیسم بدون دارو می‌شود.
5.کار درمانی
کار درمانی یکی دیگر از روش‌های آموزش مهارت‌های لازم برای زندگی روزمره است. برای مثال، در کودکان، موجب یادگیری نوشتن با دست، خود مراقبتی و ... می‌شود. در بزرگسالان، سبب آموزش مهارت‌هایی مثل پخت و پز، سر و کار داشتن با پول، تمیز کردن و ... می‌شود. این روش درمانی، درمان اوتیسم بدون دارو را OT می‌نامند.
6.گفتار درمانی
در این روش درمانی، پاتولوژیست زبان یا درمانگر به فرد مبتلا به اوتیسم مهارت‌های ارتباط با دیگران و به نوعی مهارت‌های زبانی را آموزش می‌دهد. در این روش، ریتم سخن‌گفتن و سرعت استفاده از کلمات به صورت درست در کودک مبتلا به اوتیسم تقویت می‌شود.
7.بازی درمانی
در این روش درمانی، برای آموزش مهارت‌های لازم از بازی‌ها استفاده می‌شود. این روش درمانی یکی دیگر از روش‌های درمان اوتیسم بدون دارو است. بازی درمانی، در کودکان، سبب بهبود مهارت‌ها و روابط اجتماعی و عاطفی، تقویت و بهبود مهارت‌های زبانی، و افزایش قدرت تفکر می‌شود.
به طور کلی برای درمان کودک مبتلا به اوتیسم، هر یک از این روش‌های درمانی و آموزشی می‌تواند بسیار کمک‌کننده و حیاتی باشد.
اختلال اوتیسم در دسته‌ی بیماری‌هایی قرار دارد که در صورت تشخیص هر چه سریعتر باید برای درمان آن اقدام کرد. برای مثال، محققان بیان کرده‌اند که اکثر کودکان مبتلا به اوتیسم قبل از ۲ سالگی علائم اوتیسم را نشان خواهند داد. حتی کودکانی که تا ۲ سالگی علائمی نداشته‌باشند، بعد از ۲ سالگی این علائم را بروز خواهند داد.
از این رو، والدین باید کودکان خود را در ۱۲، ۱۸، و ۲۴ ماهگی مورد غربالگری قرار دهند تا در صورت مبتلا بودن کودک به اوتیسم، درمان هر چه زودتر انجام شود. اگر درمان کودک در سنین ۲ تا ۳ سالگی، قبل از شروع مهدکودک آغاز شود، چون مغز کودک هنوز در حال شکل‌گیری و دارای انعطاف‌پذیری بالایی است، درمان تاثیرات مثبت بیشتری خواهد داشت.
